Een rake opmerking of onverwachte tegenslag doet ons soms wankelen. Je voelt je uit evenwicht en ineens lijkt alles grauw en somber. Jouw weerbaarheid lijkt helemaal weg. Net als de grond onder je voeten. Al is het een magere troost, je bent lang niet de enige die het soms lastig heeft met het leven. Om zo’n momenten bespreekbaar te maken is er van 1 tot 10 oktober de tiendaagse van de Geestelijke Gezondheid, onder het motto #samenveerkrachtig.
Veerkracht? “Fuck veerkracht”, denk je dan misschien. Want op momenten dat je diep zit, wil je het liefst van de aardbol verdwijnen. Of op zijn minst gerust gelaten worden en onder een warm deken wegkruipen. Even niets meer moeten. En dat is goed. Die tijd heb je nodig. Om te rouwen en te treuren dat het (l)even moeilijk is. Treuren is zelf-empathie. Het is jezelf de tijd gunnen om te aanvaarden wat zo moeilijk te aanvaarden is. Rouw is geen ziekte, maar een normale reactie op verlies. Klinisch psycholoog Manu Keirse
benadrukt dat rouwen een natuurlijke, emotionele reactie is om je aan te passen aan het leven na de tegenslag die jou trof. Hij pleit ervoor om rouw niet te medicaliseren, maar net te normaliseren.
Want wie het lastig heeft, wil in de eerste plaats erkenning krijgen voor hetgeen waarmee die worstelt. Een luisterend oor, begrip en aanwezigheid. Vooral geen ongevraagd advies of een oplossing. Die werken als een rode lap op een stier. Sta hierbij stil de volgende keer als iemand in je nabijheid te kennen geeft dat hij het moeilijk heeft in plaats van impulsief en goedbedoeld op te merken: ‘Kop op! Herpak je!’ of ‘Doe eens iets leuks! Bekijk het leven toch positief’. Met dit soort dooddoeners help je de ander geen stap verder, maar duw je hem nog dieper in de shit. Wat de ander nodig heeft is liefde en empathie. ‘Ik zie dat je het lastig hebt en verdrietig bent. Wat heb je nu nodig?’ of ‘Ik weet niet zo goed wat ik moet zeggen. Maar ik ben er voor je.’ Die woorden zijn als zaadjes waaruit veerkracht kan ontkiemen.
Immers, na de regen… komt de zon. Vroeg of laat herwin je de moed om er iets aan te doen. Hoe pijnlijk het ook is wat je hebt meegemaakt, op een bepaald moment zal je jezelf toch weer moeten samenrapen, recht kruipen en verder doen. Luc De Vos zingt het treffend in het nummer ‘We zijn zo jong’:
Jezelf toelaten om te treuren is belangrijk. Maar niet langer dan nodig. Je eindeloos blijven wentelen in de slachtofferrol maakt je niet sterker. Integendeel. Als je veerkracht wil ontwikkelen, stop er dan mee je als een vaas te gedragen. Je staat beter in het leven, als een boom. De vaas en de boom zijn twee metaforen voor hoe we als mens omgaan met wat er gebeurt.
Wil je echter als mens groeien en emotioneel veerkrachtiger worden? Sta dan geworteld in het leven als een boom. Die is niet fragiel, maar antifragiel. Dat betekent dat de externe omstandigheden hem net sterker maken. De wind en de regen zorgen ervoor dat hij innerlijke kracht ontwikkelt om er steeds beter tegen bestand te zijn. Iemand die vooruit wil, werkt bewust aan zijn antifragiliteit door pijn toe te laten en vervelende situaties aan te pakken. Een meningsverschil of tegenslag maken de relatie met de ander niet zwakker, maar juist sterker. Je incasseringsvermogen en creativiteit maken je tot een steeds betere versie van zichzelf. Je vloekt even als je moet omrijden voor wegenwerken, maar glimlacht een paar tellen later sereen omdat je beseft dat zulke situaties nu eenmaal deel uitmaken van het leven. Straffer nog: je ziet problemen als een gratis les in tolerantie en vertrouwt erop dat je het allemaal aan kan. Je streeft naar een waardevol bestaan en aanvaardt dat je behoeftes soms niet vervuld zullen worden. Antifragiliteit leidt daarom tot groei en volwassenheid. Een boom hoeft trouwens niet altijd sterk te zijn. Als het hem te veel wordt, laat hij los. Letterlijk. In de herfst verliest hij zijn bladeren. Ervaar je weinig leven in je en voel je een herfstige droefheid in jezelf? Luister dan naar je lichaam en kruip in bed of nestel je in iemands armen en sta jezelf toe om even niets te doen. Om je in de winter in alle stilte klaar te maken voor het nieuwe leven dat in de lente sowieso van binnenuit naar buiten komt. Zo dragen wij allemaal de vier seizoenen in ons. Wie de zomer wil, moet de herfst en de winter trotseren vanuit het vertrouwen dat alles een cyclus is en niets eeuwig blijft duren.
Tips om jezelf weerbaarder te maken:
- Aanvaard wat je niet kan veranderen en focus op wat je wél kunt veranderen. Alle energie die je niet verspilt door je te ergeren in de zaken waar je geen vat op hebt, kan je nu inzetten voor de zaken die wél binnen je controle liggen. Hier komt de truc: je hebt altijd de keuze. Jij bent de baas van je eigen gedachten. Als iets niet verloopt zoals gepland, kun je dat als een ramp beschouwen, of je kunt het zien als een mogelijkheid om iets nieuws te proberen.
- Het weer is niet je vijand, het is gewoon regen. Er bestaat geen slecht weer, er is enkel slecht aangepaste kledij. Dus sla je paraplu open of trek een goede jas aan.
- Of, stel, je zit in de file, je hebt een belangrijke afspraak en de minuten tikken weg. Twee opties. Optie één: je begint te zuchten, je beklaagt je lot, en ondertussen stijgt je bloeddruk tot gevaarlijke hoogtes. Optie twee: je accepteert de situatie, zet je favoriete playlist op en geniet van onverwachts momentje van rust. Het verschil? In de tweede situatie besluit je je mentale welzijn op de eerste plek te zetten.
- Collega’s die altijd te laat komen op een meeting? Tja, dat is hun probleem, niet het jouwe. Neem wat werk mee en hou je in stilte bezig of begin de vergadering met wie er wel al is.
- Breng door middel van een gecontroleerde ademhaling jouw hartslag en bloeddruk naar beneden. Je adem is er altijd. Je kan er altijd naartoe met je aandacht. Doe dit met de adem-methode 5-6-7. Adem 5 seconden in. Hou je adem 6 seconden vast en adem gedurende 7 seconden uit. Hou vol. In minder dan 3 minuten ben je gegarandeerd een pak rustiger.
- Focus je je op de dingen die je deugd doen. Een onbekende die vriendelijk naar je lacht, het terugvinden van dat verloren sokkenpaar of de heerlijke koffie die je jezelf cadeau doet; het zijn kleine momenten van groot geluk. Als je je aandacht richt op de dingen waar je dankbaar om bent, train je je brein om ook te merken wat er wél allemaal goed loopt. En dat werkt aanstekelijk.
Laten we vooral mild zijn naar onszelf en anderen toe. Het is geen teken van zwakte, maar van innerlijke kracht. Het is moedig om geduld en begrip op te brengen, vooral wanneer we geconfronteerd worden met onze eigen onvolkomenheden en die van de mensen om ons heen. In een wereld die vaak gericht is op perfectie en prestaties, is mildheid een tegengif. Het herinnert ons eraan dat kwetsbaarheid erbij hoort en dat we goed genoeg zijn zoals we zijn. Zoals de Amerikaanse dichter Rumi ooit zei: ‘Het is niet de taak van het leven om je pijn te besparen. Het is de taak van het leven om je zacht te maken voor de pijn.’ Aanvaarden dat het soms moeilijk is, is de eerste stap naar echte veerkracht.